Blog van onze sociaal werker Josien

“Wanneer is je probleem opgelost?”, vraag ik mijn clienten vaak. “Als mijn man verandert”, “Als de buurman verandert”, “Als mijn ex verandert”, “Als het weer verandert”.  Ook nu in deze tijd hoor ik dit soort antwoorden: “Mijn probleem is opgelost als de coronacrisis er niet zou zijn”, “Als ik niet thuis zou hoeven zitten”, “Als ik geen leerkracht en werknemer tegelijk zou hoeven zijn”. 

Signaalfunctie

Negatieve gevoelens en pijn hebben een signaalfunctie. Het vertelt je dat je ergens mee moet stoppen, iets moet bijsturen. Het heeft een beschermende functie. Met dit signaal kun je aan de slag. Hoe kun je dit doen? Je kunt bijvoorbeeld iemand uit je netwerk bellen om je gedachten op orde te krijgen. Om samen te kijken wat de boodschap is van dit ongemak of deze pijn. Door je gevoelens uit te leggen aan een ander word je vaak gedwongen om meer tot de kern te komen, zeker als de ander goede vragen kan stellen. Daarom werkt het vaak goed om over je gevoelens te praten met een vriend of familielid, of met een (telefonische) hulpverlener. Meestal lucht dit op en voel je je daarna beter. Worstelen met negatieve gevoelens is overigens heel normaal, ons brein gaat automatisch op zoek naar oplossingen. Dit mechanisme helpt ons als mensen doorgaans goed om te overleven. 

Als vertellen niet helpt

Maar het kan ook gebeuren dat je je verhaal al talloze keren hebt vertelt en dat het niet helpt. Dat je je gevoelens niet op een rijtje krijgt of dat het vertellen niet oplucht. Soms komt dat omdat je een diep verdriet meedraagt zoals rouw, of dat iets anders een diepe wond heeft achtergelaten. Dan heb je meer tijd nodig, dat kan in bepaalde gevallen wel jaren duren. Soms kan je de pijn alleen verwerken als je eerst een klein deel onder ogen ziet en dat dan weer even in een hokje stopt. Totdat je op adem bent gekomen. Het kan ook zijn dat de kern van je probleem ergens verscholen ligt, bedekt onder een ander probleem. Een gevoel dat extra moed vraagt om onder ogen te zien. Iemand die pijn heeft of rouw, geeft bijna altijd aan dat hij of zij moe is. Want verwerken kost energie, soms oneindig veel energie. Sommige problemen zijn echter zo complex dat een oplossing niet zo snel gevonden kan worden. In dat geval is het verstandig om je te laten doorverwijzen naar meer gespecialiseerde hulpverlening.

Stoppen met piekeren

Maar wat als je merkt dat je maar blijft piekeren? Dat je gedachten maar rondgaan in dezelfde cirkels en zich voortdurend aan je opdringen. Waardoor je slecht slaapt, je moeilijk kunt concentreren en je overprikkeld raakt. Hoe kun je dan weer de regie nemen, de ‘uitknop’ vinden van je hoofd? Verzetten tegen pijn of negatieve gevoelens die je niet kunt oplossen helpt in elk geval niet. Dat geeft alleen maar extra spanning en frustratie. Het helpt wel om te kijken naar waar je wél invloed op hebt en waar je geen invloed op hebt. 

Cirkel van invloed en de cirkel van betrokkenheid

Filosoof Stephen Covey heeft de cirkel van invloed en de cirkel van betrokkenheid bedacht. Pak een vel papier en teken een grote cirkel. Deze noemen we de cirkel van betrokkenheid. In de grote cirkel teken je een kleinere cirkel. Deze noemen we de cirkel van invloed. Schrijf in de grootste cirkel (de cirkel van betrokkenheid) nu de dingen waar jij bij betrokken bent, die in je hoofd spelen.  Daarna kies je uit de grote cirkel alleen de onderwerpen waar je invloed op hebt en je zet deze in de kleinere cirkel (de cirkel van invloed). Het moeten dus dingen zijn, waar jij door jouw acties, iets in kunt veranderen. Soms is dat door lef te tonen, of door hulp te vragen. Iedere eerste kleine stap is er één op weg naar verandering. Probeer dat wat je niet kunt veranderen, te accepteren. Accepteren betekent niet dat je er geen nare gevoelens meer over mag hebben. Het betekent dat je er meer vanaf een afstand naar kijkt en je energie richt op wat je wél kunt veranderen. Hierbij kan het helpen om afleiding te zoeken. Pak een boek, kijk een film, bel iemand op. Bedenk een activiteit die jouw interesse heeft. 

Zoals de Romeinse filosoof Epictetus al zei:
“Geef me de moed om te accepteren wat niet in mijn vermogen ligt, de kracht om alles te doen wat wel in mijn vermogen ligt en de wijsheid om tussen die twee het onderscheid te maken”. 

Hulp nodig?

Heb je er behoefte aan om je gedachten te ordenen, meer tot de kern te komen, overprikkeling te stoppen of samen te kijken naar jouw cirkels van invloed? 
Neem dan contact op met een maatschappelijk werk organisatie als Voorschoten voor Elkaar (tel 071-561 90 01) of maak een afspraak bij de praktijkondersteuner GGZ via de huisarts.

Josien Kooloos
Praktijkondersteuner GGZ
Sociaal werker